De daktuin van de Canadese ambassade in Tokio.
Architectuurhistoricus Lara Voerman en tuin- en landschapsontwerper Joost Emmerik doen ontwerpend onderzoek naar de representatie van lokale landschappen in tuinen en openbare ruimten. De komende tijd vertellen zij in deze nieuwe serie over hun bevindingen. Vandaag aflevering 1: De Rocky Mountains op je dak.
Door: Joost Emmerik en Lara Voerman
De Niagara watervallen, de Atlantische én Grote Oceaan en de Rocky Mountains op amper 400 vierkante meter. In de daktuin van de Canadese ambassade in Tokio vatte de Japanse tuinarchitect Shunmyo Masuno Canada’s meest karakteristieke landschappen samen in een Japanse rotstuin, de karesansui. Masuno zette het landschap in om een tuin te maken die niet alleen een lust voor het oog is, maar ook een plaats van verbeelding. De tuin is bedoeld als een symbool van de vriendschap tussen beide landen en als contemplatieve plek voor bezoekers en ambassadepersoneel. Drie piramidevormige blokken vormen de Rocky Mountains, een vijver staat voor de Atlantische Oceaan, een tweede voor de Grote Oceaan. Een groep ruige stenen, met de haksporen duidelijk zichtbaar, symboliseren het Canadese Schild, een geologisch gebied dat grofweg de helft van Canada beslaat.
Het Canadese landschap is hier gelezen, vertaald, geabstraheerd en vervormd om aan de andere kant van de wereld een plek betekenis te geven. De daktuin is een van de ontwerpen die aan bod komt in ons ontwerpend onderzoek naar de representatie van lokale landschappen in tuinen en openbare ruimten.
Tijdens tuinreizen door Denemarken, Engeland en Duitsland, viel het ons op dat juist de visueel en conceptueel sterk met het landschap van een land of streek verbonden ontwerpen veelal krachtige, duurzame en poëtische plekken opleveren. Een eerste verkennend onderzoek bracht een internationale familie van tuin- en landschapsontwerpen aan het licht die een specifiek landschap verbeelden. De Ira Keller Fountain van Lawrence Halprin in Portland (1970) is bijvoorbeeld een representatie van de oostelijk van de stad gelegen watervallen. De Raul de Souza garden van Roberto Burle Marx in Brazilië (1983) is een abstractie van de jungle, terwijl het stationsplein van Apeldoorn van Lodewijk Baljon (2003) het landschap van de Veluwe verbeeldt. Günther Vogt abstraheerde in zijn ontwerp voor de Novartis Campus in Zwitserland (2006) het natuurlijke landschap van de Rijnvallei. Wat is het motief van een tuin- en landschapsarchitect om terug te grijpen op een van de meest betekenisvolle symbolen van een land of streek: het landschap? En in welke vorm gieten zij hun ontwerpen: maken ze simpelweg een miniatuur, abstraheren ze het landschap of maken ze een uitsnede?
Het onderzoek met workshops op universiteiten, interviews met ontwerpers en theoretici en meer dan dertig casestudies, moet leiden tot een publicatie. Het onderzoek vindt plaats met financiële steun van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie.
Boven: de Ira Keller Fountain, een representatie van de watervallen in het omliggende landschap. Onder: de tuin van restaurant NOMA in Kopenhagen, een representatie van Scandinavische landschappen.