Katwijk is klaar voor zomertoerist – en voor de zeespiegelstijging

OKRA, Arcadis en Royal Haskoning DHV ontwierpen voor Katwijk een nieuwe kustverdediging die het achterland veiliger maakt en die bovendien de badplaats verrijkt met een nieuwe toeristische trekpleister.

Tekst Hank van Tilborg / foto OnSite Photography

De kust bij Katwijk is versterkt met een zogenaamde ‘dijk-in-duin’. Tussen de boulevard en de nieuwe, onder duinen verstopte dijk, is een ondergrondse parkeergarage gebouwd. Met de versterking van de kustverdediging is de laatste van de zogenaamde ‘zwakke schakels’ in de Zuid-Hollandse kust aangepakt.

De opdrachtgevers – het hoogheemraadschap van Rijnland, de gemeente Katwijk, de provincie Zuid-Holland en Rijkswaterstaat – kozen ervoor om de Katwijkse kust te versterken met een nieuw dijktracé langs de boulevard. De oude duinenrij is verbreed en in de duinen is een dijk van zand aangelegd bekleed met stenen. De nieuwe duinen konden bij deze aanpak even hoog worden als de vroegere duinen, plaatselijk waar mogelijk zelfs lager. Zo is de relatie tussen dorp en strand zo min mogelijk verstoord. Het project bood de gemeente de mogelijkheid om een ondergrondse parkeergarage te bouwen direct achter de zeewering.

Gedetailleerde voorschriften

Het plan voor de kustversterking is gemaakt door verschillende bureaus. Ingenieursbureau Arcadis zorgde voor de milieueffectrapportage, het projectplan en ontwierp de technische aspecten. Het Utrechtse landschapsarchitectenbureau Okra tekende het landschapsontwerp; eerst in een ‘voorlopig ontwerp’, later gevolgd door een detailboek openbare ruimte. Per thema formuleerde Okra ontwerpuitgangspunten, zoals voor de detaillering van trappen, zitelementen en kantopsluitingen. Dit document diende bij de aanbesteding voor de uitwerking als vastliggend beeldkwaliteitsplan.

Hetzelfde gold voor het ontwerp van de parkeergarage door RoyalHaskoningDHV. Dit beeldkwaliteitsplan bevatte gedetailleerde voorschriften voor onder meer de vijf ‘stijgpunten’ (entrees en trappen) en de nooduitgangen voor voetgangers en de in- en uitritten voor de auto’s. Doel was met het architectonisch ontwerp van de parkeergarage voort te bouwen op het landschapsontwerp van Okra en een parkeergarage te maken waarvan de ingangen ‘op een natuurlijke wijze zijn opgenomen in het duinlandschap’.

Omdat alles minutieus is ontworpen vallen zwakke punten in de uitvoering extra op.

De bouwcombinatie Ballast Nedam-Rohde Nielsen kwam als beste uit de aanbesteding op grond van vooral technische aspecten als kosten, planning, fasering en omgevingshinder tijdens de bouw. De combinatie werd verantwoordelijk voor het totale pakket met de kustversterking – de zandsuppletie en aanleg van de dijk-in-duin –, de aanleg van de parkeergarage en de realisatie van de ruimtelijke inrichting. Een huzarenstukje want de verschillende deelplannen bleken niet naadloos op elkaar te passen maar er was geen extra geld beschikbaar en uitloop was ongewenst met het oog op de start van het strandseizoen.

Kunstpaviljoentje

Omdat alles minutieus is ontworpen vallen zwakke punten in de uitvoering extra op. Zo zijn de twee strandtenten die aan zee lagen nu in een soort kuil weggestopt. Wat in het plan als amfitheater is aangeduid is in werkelijkheid een niemandsland tussen de boulevard en een hele rij nieuwe strandtenten. De inpassing pakt rommelig en propperig uit en de horecagelegenheden komen hier nu minder tot hun recht dan op hun vroegere plek. Bij navraag blijkt het gaat om een tijdelijke inrichting gaat die na deze zomer zal worden herzien. Het Zeepaviljoen zal dan naar het strand verschuiven, het plein wordt afgerond met een kunstpaviljoentje en een tweede tribune aan de zeezijde.

Een rommelig beeld geven ook de nutskastjes bij elke strandopgang voor de elektriciteitsvoorziening van de strandpaviljoens. De door Okra bedachte schapenhekken van kastanjehout rond de transformatorkastjes werken niet afdoende, vooral niet in combinatie met de andere inrichtingselementen die hier bij elkaar staan (verlichting, watertappunt, paaltjes). Het voorstel van Okra om informatieborden te combineren met transformatorkasten in een hoge zuil had soelaas kunnen bieden, maar is niet gerealiseerd.

Katwijk is een toeristische trekpleister rijker, een sieraad voor het oog, die ook nog eens gewoon goed werkt

Zo illustreert Kustwerk Katwijk dat het in de jonge praktijk van marktgerichte aanbesteding nog ontbreek aan goede bewaking van de ontwerpuitgangspunten. In feite heeft de opdrachtgever de verantwoordelijkheid dat het plan wordt uitgevoerd zoals hij heeft vastgesteld bij de gunning. Als hij daar zelf niet goed toe in staat is, zou hij dat kunnen delegeren aan de vormgevende partij. ‘Katwijk’ laat zien dat hier nog een wereld te winnen valt.

Rustplekken en stijgpunten

Toch is het project geslaagd te noemen: de familiebadplaats Katwijk is een toeristische trekpleister rijker, een sieraad voor het oog, die ook nog eens gewoon goed werkt. De gemaakte keuzes overtuigen: de oplossing waarin de dijk en de garage aan het zicht zijn onttrokken, de brede duinovergang in het verlengde van de Voorstraat die als welkomstruimte en evenementenplein dient, de mooi vormgegeven rustplekken en stijgpunten. Ook de aansluiting van de nieuwe paden op de bestaande boulevard – eerder door Bureau Marlies van Diest Ontwerp heringericht – met het doorzetten van de belangrijkste vormgevingskeuzes en hergebruik van bestratingsmateriaal en meubilair, is goed gedaan.
Laat de zomer maar komen, Katwijk is er klaar voor.