PLANKRITIEK / Het Zeeuws-Vlaamse Cadzand kreeg een facelift die de badplaats onherkenbaar heeft veranderd. Dat ging gepaard met een toenemende populariteit. De nieuwe appartementen - sommige met een vierkantemeterprijs die in Amsterdam niet zou misstaan - gaan er als warme broodjes over de toonbank. Vooral welgestelde Belgische kopers vinden hier een vakantieverblijf. Met de opknapbeurt - die ook de openbare ruimte de gewenste uitstraling heeft gegeven - is Cadzand nu een uitzonderlijke groeidiamant in het krimpende Zeeuws-Vlaanderen.
Tekst Anne Seghers Foto Daniel Nicolas
Afgelopen najaar kopte de Provinciale Zeeuwse Courant dat in Cadzand-Bad peperdure appartementen grif van de hand gaan. De verkoopprijs van de Zeeuws-Vlaamse kustappartementen kende
uitschieters tot 5,2 miljoen euro. De aanhoudende vraag, van veelal Belgische kopers, drijft de prijzen op. Dit is een uitzonderlijke ontwikkeling in een krimpregio waar inwonertallen afnemen en
huizenprijzen doorgaans dalen als gevolg van een uitermate ontspannen woningmarkt.
De dure en veelal opzichtige appartementen zijn onderdeel van de vernieuwing van de kustlijn. Ter hoogte van de badplaats is een kustversterkingsopgave gekoppeld met de opwaardering van het dorp,
met een nieuwe openbare ruimte als drager.
De Zeeuws-Vlaamse kust bij Cadzand was een van de zogeheten ‘zwakke schakels’ waar de zeewering – dijk en duin – op de lange termijn niet aan de veiligheidsnormen kon voldoen. De kustverdediging
zou niet bestand zijn tegen een superstorm, die eens in de naar schatting 4000 jaar voorkomt. In het kader van het Hoogwaterbeschermingsprogramma is besloten tot kustversterkingsingrepen. Het
Utrechtse bureau Okra landschapsarchitecten koos voor een integrale benadering van deze opgave: het verknopen van de kustversterking aan bredere doelstellingen op het gebied van stedelijke
vernieuwing, economie, ecologie en identiteit van de badplaats.
Zigzaggen door de duinen
De kustversterking bestaat uit het verbreden van het duin richting zee met maximaal 60 meter, over een lengte van circa een kilometer. In deze verbrede duinstrook zijn nieuwe routes aangelegd.
Twee paden, van elk 3,5 meter breed, zigzaggen door de duinen en verviervoudigen de capaciteit voor recreatief voet- en fietsverkeer. Langs het pad zijn verblijfsruimtes gemaakt: een zitplek met
uitzicht, een ligplek met beschutting, een intieme ontmoetingsplek, of juist een smalle doorgang met een kijkgat naar de zee. De paden lopen parallel aan de kust, maar liggen op verschillende
hoogtes in het duin. Soms zie je het andere pad lopen, dan weer verdwijnt het achter een duintop of gaat het de bocht om.
Aan de westzijde van Cadzand-Bad stroomt een uitwateringskanaal de zee in. De twee strekdammen aan weerszijden van deze uitmondingsplek zijn verder uit elkaar gelegd. Bovendien zijn ze langer,
hoger en breder gemaakt. Zo ontstond de mogelijkheid om tussen deze dammen een zeejachthaven aan te leggen. Tegelijkertijd is over de strekdammen een wandelpad aangelegd.
––––––––––––––––––––––––––––––––
Waar Cadzand-Bad zich voorheen schuilhield achter de duinen, krijgt het nu een prominente positie aan zee
––––––––––––––––––––––––––––––––
Een nieuwe openbare ruimte aan de voet van deze jachthaven is een belangrijk scharnierstuk. Dit verblijfsgebied bestaat uit een ‘maritiem balkon’ met uitzicht over zee, jachthaven, duinen en
badplaats, een loopbrug over het water en een hellend plein met daaronder parkeerplaatsen. Deze openbare ruimte verbindt de jachthaven met de duinroutes en de boulevard die de badplaats
doorkruist. Het ophogen van deze ruimte is een vondst. Waar Cadzand-Bad zich voorheen schuilhield achter de duinen, krijgt het nu een prominente positie aan zee. En waar bezoekers voorheen de
kust bereikten via een route achter een dijk, worden ze nu bij aankomst als het ware ‘opgetild’ en verwelkomd.
Aan de landzijde van het nieuwe duinfront bevindt zich Boulevard de Wielingen. In tegenstelling tot de meeste boulevards ligt deze achter de duinen, zonder zicht op zee. Deze efficiënte
verkeersader ondergaat momenteel een transformatie tot groene verblijfsruimte. Hier kunnen straks de badgasten flaneren en is de auto te gast. Daarnaast zorgt de inzet van ruime duinbeplanting
dat het duinkarakter de badplaats binnen dringt.
Ritme van rust en beweging
De optelsom van de verschillende ingrepen geeft Cadzand-Bad een veelzijdiger gezicht. Conform de ontwikkelingsvisie vindt langs Boulevard de Wielingen een verdichtingsslag plaats, met nieuwbouw
in zogeheten Normandische stijl. Deze bebouwing – zowel de middelhoogbouw in de duinen als de vrijstaande woningen aan de landzijde van de boulevard – verandert het aangezicht van de badplaats
enorm: het dorp maakt een schaalsprong aan de kust. Hoewel deze gedaantewisseling op het eerste gezicht de vraag oproept of we hier een ‘Belgische kust’ krijgen, blijkt het tegengestelde het
geval te zijn. Er is een zorgvuldig kader gesteld, waarbij plekken zijn aangewezen waar onder voorwaarden verdicht mag worden, met als tegenvoorwaarde dat andere plekken juist open blijven en
versterkt worden, zoals de naastgelegen natuurgebieden Het Zwin en Zwarte Polder. Op deze manier ontstaat een ritme in de kust waar rust en natuur afgewisseld worden door drukte en
beleving.
Door de vernieuwde openbare ruimte krijgt Cadzand-Bad de kans om een jaarronde economie te ontwikkelen in plaats van de seizoenseconomie van voorheen. Er is een gedegen basis ontstaan voor een
bloeiende vrijetijdseconomie, met ’s zomers en ’s winters exploitatiemogelijkheden. Zo zijn de vijf strandpaviljoens zodanig vernieuwd dat ze ook in de winter aantrekkelijk zijn voor bezoekers.
Ook de jachthaven trekt het hele jaar door bezoekers. Dat topkok Sergio Herman een restaurant en brasserie heeft geopend in de kleine badplaats helpt een handje.
Deze jaarronde economie is van grote betekenis voor de krimpende regio. In tegenstelling tot de kwijnende agrarische sector in Zeeuws-Vlaanderen, biedt toerisme en recreatie werkgelegenheid voor
inwoners. Daarnaast ontstaan er geldstromen waarmee de gemeente in sociale projecten en leefbaarheidsprogramma’s kan investeren. Zo reiken de effecten van de metamorfose van de badplaats verder
dan een mooi plaatje.