Tim Bachmayer (links) en Rapa Surajaras ontvangen uit handen van Gijs van den Boomen een graduation award. Foto's Ferry Streng
Op zaterdag 2 november ontvingen Rapa Surajaras (TU Delft) en Tim Bachmayer (Breda University of Applied Sciences) uit handen van juryvoorzitter Gijs van den Boomen de KuiperCompagnons Graduation Award. ‘Het is een enorme eer. Door de prijs ben ik nog meer in mijn plan gaan geloven.’
Rapa Surajaras verliet Thailand om in Delft landschapsarchitectuur te studeren. In haar afstudeerproject wil ze de Vietnamese stad Ho Chi Minh leefbaarder maken door de relatie met het water te herstellen. Daarvoor baseert ze zich op hoe in de ‘informele nederzettingen’ al eeuwenlang met het water wordt geleefd. Aanleiding was de enorme transformatie van haar thuisstad Bangkok. ‘In twintig jaar is die stad volledig veranderd’, legt Surajaras in een telefonisch gesprek uit. ‘Geen bootjes meer maar auto’s, geen traditionele architectuur maar westerse wolkenkrabbers. Het riep bij mij talloze vragen op: waarom verliezen steden in Zuidoost-Azië hun identiteit, waarom willen ze allemaal op elkaar lijken?’
Biogas
In de aanpak van de waterproblematiek zag de jonge landschapsarchitect mogelijkheden om de identiteit van Ho Chi Minh-stad – dat nog lang niet zo verwesterd is als Bangkok – te bestendigen. Ze richt zich in haar project vooral op de sloppenwijk langs het Doi Te-kanaal. Ze stelt voor om het drijvende afval te verzamelen en om te zetten in biogas (voor de bewoners een nieuwe bron van inkomsten), een zuiveringspark aan te leggen en een netwerk van waterbussen op te zetten – gekoppeld aan nieuwe routes door de wijk. De bebouwing aan het water wordt omgebouwd tot waterkering.
In haar aanpak staan de mensen centraal, en dan met name hun manier van leven in een delta. Voor haar onderzoek verbleef Surajaras een week in de Vietnamese sloppenwijk. ‘Dat was een enorme eyeopener, om te zien hoe mensen hun dagelijkse bezigheden combineren met het alom aanwezige water.’ Als professional zou ze haar werkwijze graag in de praktijk brengen, al valt dat nog niet mee. ‘Ik werk bij Defacto, een bureau dat veel waterprojecten in Azië doet. Ik merk dat we eerst op een hoger schaalniveau zaken moeten oplossen, alvorens we op buurtniveau tot ingrepen kunnen komen.’ De prijs geeft haar moed. ‘Het is een enorme eer. Door deze uitverkiezing ben ik nog meer in mijn benadering gaan geloven.’
Voor Tim Bachmayer, die zijn bachelordiploma stedenbouwkundig ontwerpen behaalde aan de Breda University of Applied Sciences, was het al geweldig om opgenomen te worden in het afstudeeroverzicht dat Blauwe Kamer elk jaar publiceert. ‘Dat je dan ook nog de eerste prijs wint is alleen maar geweldig.’
Technologische innovaties
In zijn afstudeerproject komen twee fascinaties samen: de rol die het Twentse cultuurlandschap speelt in de omslag naar duurzame energie en de bijdrage die de bodem daaraan kan leveren. ‘Ik heb al langer het gevoel dat de discussie over de energietransitie heel eenzijdig gevoerd wordt. Of het gaat om de komst van windparken en zonnevelden of dat we zuiniger moeten leven. Terwijl volgens mij de echte oplossingen gezocht moeten worden in technologische innovaties, in zaken die we nu nog niet op het netvlies hebben.’
In zijn onderzoek stelt Bachmayer voor om de zoutcavernes rondom Haaksbergen in te zetten als opslagruimte voor duurzaam gewonnen energie – in de vorm van RFA-accu's, waterstof of perslucht. Zijn idee spreekt aan, zo blijkt. ‘Zoutwinbedrijf Nouryon is geïnteresseerd in hoe ze hun cavernes een tweede leven kunnen geven. Mijn idee zou een optie kunnen zijn.’ Nu hij werkzaam is bij twee bureaus – ingenieursbedrijf Antea en ontwerpbureau CroonenBuro5 – ziet Bachmayer kansen om zijn gedachtegoed verder uit te werken. ‘Bij Antea kan ik mijn voorstel op strategisch niveau verder brengen: welke techniek is nodig, hoe koppelen we verschillende systemen, hoe krijgen we het gefinancierd? Bij CroonenBuro5 kan ik de ontwerpkant oppakken. Tot wat voor landschap leiden mijn interventies?’
Heruitvinden
Voor Gijs van den Boomen, directeur van KuiperCompagnons en voorzitter van de jury, zijn Bachmayer en Surajaras twee gedroomde winnaars. Ze belichamen de belangrijkste reden waarom Van den Boomen de naam van zijn bedrijf aan de afstudeerprijs wilde verbinden. ‘Ons werk gaat over het mogelijk maken van nieuwe toekomsten. Dat kan alleen als we ons als ontwerpdisciplines blijven heruitvinden. Oftewel nieuwe plannen voor nieuwe vragen. Dat is wat de afstudeerprojecten, en zeker die van Rapa en Tim, laten zien: ze dragen onze vakgebieden de nieuwe eeuw in.’
De jurering vond plaats in twee delen. Eerst brachten 50 vakgenoten hun stem uit, waarna Van den Boomen – samen met NOVI-directeur Emiel Reiding en Desiree Uitzetter van projectontwikkelaar BPD – bepaalde welke nominaties in de prijzen vielen. Juryvoorzitter Van den Boomen is lovend over het werk van Rapa Surajaras. ‘Dit project gaat door alle schalen heen, de beheersing van de voorgestelde technieken leidt tot prachtige beelden. Ze heeft oog voor tradities van de bevolking en toont liefde voor de plek.’ En over het winnende plan van Tim Bachmayer: ‘Waarom gaan we dit niet gewoon doen?’